Kolejny etap oblężenia. Rozpoczął się
kolejny, równie krwawy jak poprzedni, etap oblężenia. Turcy, którymi zaczął
dowodzić sprytny korsarz Hasam,[1]
postanowili przeprowadzić atak od strony wody, za pomocą małych i szybkich
czółen, na których zdecydowano przetransportować piechotę i sprzęt oblężniczy.
Maltańczycy dysponowali jednak dobrym rozpoznaniem i szybko zorientowali się w
niebezpieczeństwie. Na przykładzie tej sytuacji możemy po raz kolejny zobaczyć
jak ważnym było, i jak wielką przewagę dawało, sprawne rozpoznanie zamiarów i
manewrów przeciwnika. Wielki Mistrz zareagował błyskawicznie na ten manewr
Hassama, rozkazując powbijać w dno pod wodą zaostrzone pale, po to, aby
zablokować łodzie lub nawet podziurawić im dna. Czujny Hassam nie pozostał
jednak bezczynny i widząc poczynania Maltańczyków wysłał oddziały pływaków z
toporami, którzy mieli zniszczyć zaporę. Rozgrywka między oboma wytrawnymi
dowódcami zakończyła się remisem, ponieważ pływacy Hassama zostali zmasakrowani
przez maltańskich strzelców, ale też zdołali poważnie uszkodzić palisadę.
Dzięki poświęceniu pływaków, Turcy
mogli podjąć próbę zmasowanego szturmu na fort San Michel, który bronił dostępu
do miast Senglea i Birgu. Czółna wiozące około 3 tysięcy żołnierzy
ruszyły, by sforsować przeszkodę. Jednocześnie artyleria turecka, ustawiona na
korzystnych pozycjach, ostrzeliwała obrońców na murach, oraz wnętrze fortu San
Michel. Niektórym łodziom udało się sforsować przeszkodę a z pozostałych, które
utknęły, żołnierze wskoczyli do wody i niosąc sprzęt oblężniczy dotarli do
murów wpław. Atak był bardzo zacięty, w dodatku artyleria, wspomagana przez
nowe działa dostarczone ze statków Hassama, cały czas biła w twierdzę ogromną
liczbą kul armatnich. Jeden z pocisków trafił (podobnie jak poprzednio w
przypadku San Elmo) w skład amunicji, co spowodowało olbrzymią eksplozję.
Wybuch zdekoncentrował obrońców, co też muzułmanie szybko wykorzystali, by wedrzeć
się na mury. Kiedy sytuacja wydawała się niemal beznadziejna, obrońcy
przeprowadzili szaleńczy kontratak, za pomocą posiłków, sprowadzonych po moście
pontonowym z Birgu.[2] Szturm odparto, po raz
kolejny udowadniając przewagę maltańczyków w bezpośrednich starciach. Turcy
chcieli jednak ponowić atak, wysyłając oddział Janczarów na dziesięciu dużych
łodziach. Miejsce ataku nie zostało jednak dobrze wybrane i stateczki napastników
dostały się pod ostrzał, zarówno z dział San Michel, jak i drugiego fortu
San Angel. Próba ataku zakończyła się całkowitą porażką tureckich żołnierzy.
Zawiedzeni i załamani muzułmanie
następne szturmy podjęli dopiero po dwóch tygodniach, przez cały ten czas
poprawiając pozycje artylerii i ostrzeliwując obie twierdze. 2 sierpnia 1565
r. (oblężenie trwało już prawie dwa i pół miesiąca) Maltańczycy odparli trzy
zmasowane szturmy Osmanów, zadając im ogromne straty szacowane na 4 tys. ludzi,
sami tracąc 900 obrońców[3]. Jednak
szturm z kolejnego dnia, przyniósł muzułmanom sukces. Przerwali wreszcie
obronę, przekroczyli mury i wtargnęli do bezbronnej Senglei.
Ponownie dał o sobie znać geniusz taktyczny mistrza de La Valette. Fetujących zwycięstwo Turków zaskoczył wielki słup
ognia i dymu wznoszący się bezpośrednio nad ich obozem. W pośpiechu
opuścili Sengleę, pędząc do obozowiska na ratunek, myśleli bowiem, że właśnie
przybyła hiszpańsko-sycylijska odsiecz. Okazało się jednak, iż był to tylko sprytny
manewr Wielkiego Mistrza, który rozkazał niewielkiemu oddziałowi z Mdiny
uderzyć na niebroniony obóz i spowodować jak najwięcej zamieszania. Sam oddział
kawalerii był, bowiem za mały by wyrządzić trwałe szkody muzułmanom lub, by
pokonać jakąś większą grupę wrogich wojsk, jednak znakomicie nadał się do
odwrócenia uwagi Turków i odciągnięcia ich, od będącej w rozpaczliwej
sytuacji Senglei. Analizując to wydarzenie, można jasno stwierdzić, że
wspomniany na początku błąd Lali Mustafy Paszy, polegający na całkowitym
zignorowaniu Mdiny, spowodował katastrofalne skutki dla całego przebiegu muzułmańskiej
kampanii. Muzułmanie, będący w komfortowej sytuacji, opanowawszy, Sengleę i San
Michel, mogliby spokojnie ustawić tam artylerię i zdruzgotać osamotnione San
Angel i Birgu. Musieli się jednak wycofać[4] i w
ten sposób utracili świeżo zdobyte pozycje, okupione wielkim trudem oraz ogromną
liczbą ofiar. Ponadto, podczas pożaru w obozie, spaliły się spore zapasy
żywności dla tureckiej armii.
Muzułmanie znowu zaprzestali
szturmów na dwa tygodnie, zadawalając się ostrzeliwaniem fortów San Angel i San
Michel. Kolejny szturm ruszył 18 lipca i ponownie przyniósł muzułmanom sukces.
Wtargnęli do wnętrza Birgu i od środka zamierzali zaatakować fort San Angel.
Mimo początkowych sukcesów zostali jednak odparci dzięki kontratakowi, który
osobiście prowadził Wielki Mistrz.
W czasie wtargnięcia Turków do
miasta Wielki Mistrz La Valette uczestniczył w Mszy Świętej, mimo
zbliżającego się zagrożenia postanowił dokończyć modlitwę, to samo nakazując
swoim przestraszonym towarzyszom, mówiąc: czas
spędzony na modlitwie nie jest czasem straconym, a w międzyczasie Bóg będzie
walczył za nas.[5]
Po kontrataku rycerzy maltańskich, Turcy
musieli się znowu wycofać. Ponowili jednak zmasowane ataki w nocy 20 sierpnia.
Walki po raz kolejny były bardzo krwawe i angażowały wszystkich obrońców, nawet
kobiety i dzieci, które również aktywnie walczyły rzucając kamienie i płonące przedmioty
na głowy napastników.
Dwa szturmy z dni 18 i 20 sierpnia
były ostatnimi wielkimi, frontalnymi atakami na mury twierdz maltańskich[6].
Przez następne dni Lala Mustafa Pasza, który przejął dowództwo od Hassami[7],
kontynuował ostrzeliwanie, próbował drążyć podkopy w litej skale, kazał nawet,
w akcie desperacji, wybudować drewniane machiny oblężnicze, jakich używano w średniowieczu
(!). Mimo tych wysiłków osłabiona armia Turecka nie potrafiła już podjąć próby
szturmu generalnego. Wojsko było wycieńczone, zdziesiątkowane walkami i chorobami,
zaczął padać deszcz[8] a w dodatku do Turków
coraz częściej dochodziły pogłoski o rychłym przybyciu odsieczy z Sycylii
osłabiając ich wolę walki.
Na pomoc Malcie. Pogłoski o
odsieczy, jak się okazało były prawdziwe, bowiem 28 sierpnia flota ratunkowa
wypłynęła w kierunku Malty. Sprawa organizowania i przebiegu odsieczy jest
bardzo interesująca, należy jej wiec poświecić trochę miejsca.
Ze względu na upływ czasu mogłoby się wydawać, że sojusznicy tzn. Sycylia
i Hiszpania bardzo opieszale zabierają się do zorganizowania odsieczy.
Problem tkwił jednak nie w niechęci wicekróla Sycylii Don Garcii de Toledo, ale
w braku możliwości udzielenia szybkiej pomocy. Don Garcia, jak już wcześniej
wspomniano, wiedział, że upadek Malty może być fatalny w skutkach dla
całego chrześcijaństwa, nie mógł jednak ryzykować i wypłynąć na pomoc
oblężonym jedynie z częścią budowanej, wielkim nakładem środków, floty. Jeśli
wyruszyłby pod koniec czerwca, wtedy, gdy upadł fort San Elmo, miałby do
dyspozycji jedynie 25 galer[9].
Atakowanie tureckiej floty i armii, (które właśnie odniosły sukces i miały wielki
impet do walki) jedynie za pomocą ¼ własnej floty byłoby niepotrzebnym, mogącym
przynieść opłakane skutki, ryzykiem. Utrata tych 25 galer nie tylko nie
pomogłaby Malcie, ale też najprawdopodobniej opóźniłaby wszelkie następne próby
odsieczy oraz niepomiernie i na dłuższy czas wzmocniła pozycję tureckiej
armady. W myśl tej logiki, Don Garcia postanowił poczekać, aż jego flota
osiągnie pełny stan, co faktycznie nastąpiło w połowie sierpnia, wtedy to
dostępnych było już prawie 100 galer[10]. Po
pokonaniu licznych, charakterystycznych dla tego obszaru Morza Śródziemnego,
problemów towarzyszących koncentracji floty[11], odsiecz
mogła wreszcie wyruszyć, mimo sprzeciwu niektórych członków rady wojennej.
Don Garcia zdecydował się na wypłynięcie z Sycylii 26 sierpnia. Wkrótce
pojawiły się jednak kolejne problemy. Niekorzystna aura zmusiła statki do
znacznej zmiany kursu i przybicia do brzegu[12]. Następnie,
również z powodu złej pogody, galery nie mogły spotkać się u wybrzeży Gozo i
tylko część statków dopłynęła do tej wyspy, to spowodowało, że Don Garcia, nie
mogąc wylądować z desantem powrócił 5 września na Sycylię. Mimo niepowodzenia
postanowił wyruszyć jeszcze raz. Rano 8
września 1565 r. wreszcie udało się wysadzić wojsko u wybrzeży Malty. Z dawna oczekiwana, upragniona odsiecz w
końcu przybyła. Stało się to w bardzo dobrym momencie. Zmęczeni nieudanymi
szturmami, wycieńczeni chorobami i załamani Turcy, gdy tylko usłyszeli o
nadciągającej pomocy zaokrętowali całą armię na statki, porzucając nawet swoje
największe działa. Nie podjęli także[13]
żadnych działań mających na celu zablokowanie możliwości wysadzenia desantu. Po
prostu podnieśli żagle i zaczęli odpływać. Tymczasem wojska
hiszpańsko-sycylijskie, wzmocnione kawalerami maltańskimi przybyłymi z
europejskich komandorii zaczęły posuwać się ostrożnie w kierunku Birgu i
Senglei. Doszło wtedy do kolejnego nieoczekiwanego wydarzenia, gdyż Lala Mustafa
Pasza, uniósł się honorem, zawierzył niesprawdzonym informacjom i postanowił
zawrócić okręty,[14] wydając bitwę przybyłej
z Sycylii armii. Wojska tureckie zostały w pośpiechu wysadzone na ląd, nie
zabierając ze sobą, wbrew zasadom taktyki, żadnej artylerii.
Lala Mustafa Pasza po raz pierwszy
stanął osobiście na czele wojsk i postanowił wydać przeciwnikom walną bitwę. Do
starcia doszło w okolicy miasteczka Vieille Cite. Przeważający liczebnie
muzułmanie byli przekonani, że dzięki temu bez trudu pokonają odział desantowy.
Rzeczywistość ich przerosła, gdyż Hiszpanie i Sycylijczycy byli doskonale
uzbrojeni, wypoczęci i dysponowali wysokim morale, a nade wszystko mieli zdolnego
dowódcę Ascania Della Cornę. Już podczas pierwszego większego starcia
muzułmanie poszli w rozsypkę, choć sam Mustafa Pasza walczył jak lew[15] i
starał się utrzymać swoje wojska w szyku. Dzielność Mustafy nie
zrównoważyła jednak jego wcześniejszych nierozważnych decyzji i wojska
osmańskie rozpoczęły paniczny odwrót. Osłaniani przez artylerię z morza, (co
pozwoliło na unikniecie całkowitej masakry) zdołali uciec na statki. Flota
muzułmańska, nieścigana przez Don Garcię[16]
dopłynęła w niesławie 6 października do Konstantynopola (Stambułu).
[1] Z przebiegu zdarzeń, które miały
miejsce można przypuszczać, że Lala Mustafa Pasza przestał wierzyć
w trafność swoich decyzji, albo też bał się odpowiedzialności, powierzając
dowództwo najpierw Dragutowi a potem Hassamowi. Zastanawiającym jest
jednak, dlaczego nie chciał dopuścić do dowodzenia doświadczonego i inteligentnego
przywódcy floty Piali Paszy. Być może obaj rywalizowali o palmę pierwszeństwa
na dworze sułtańskim i Lala Pasza nie chciał wzmacniać wizerunku rywala,
preferując oddanie dowodzenia korsarzom.
[2] Budowa tego mostu także umknęła
niezbyt bystrym oczom Lali Mustafy Paszy.
[3] A. Zieliński, op. cit… s. 139
[4] Być może znowu zabrakło rozpoznania
i koordynacji
[5] Historia
Małych Krajów Europy, op. cit… s. 300
[6] Podczas tych ataków obaj
głównodowodzący, zarówno La
Valette jak i Lala Mustafa Pasza odnieśli swoje pierwsze rany
podczas tej kampanii. Wielki Mistrz został lekko ranny w nogę a Mustafie Paszy
przelatująca kula strąciła turban powodując ogłuszenie. Należy zaznaczyć, że La Valette cały czas aktywnie
brał udział w działaniach zbrojnych i niejednokrotnie prowadził wojska
walcząc w pierwszym szeregu, natomiast Lala Mustafa Pasza ani razu nie
poprowadził osobiście szturmu.
[7] Na nieszczęście dla muzułmanów
[8] O tej porze roku na Malcie nigdy
nie występują opady
[9]
Fernand Braudel, op. cit… s. 378
[10] tamże
[11] Mniejsza żeglowność na zachodzie
niż na wschodzie, większe zagrożenie atakami korsarzy, ponadto statki musiały
opłynąć wiele portów by zaokrętować liczne wojska, zabrać zaopatrzenie oraz
dokonać niezbędnych napraw
[12] Podczas postoju zdezerterowało
ponad 1000 żołnierzy (!)
[13] Kolejny wielki błąd Lali Mustafy
Paszy
[14] Na decyzje tą miała wpływ
wiadomość, jaką dostał Pasza od wypuszczonego przez Wielkiego Mistrza jeńca,
wedle, której oddział hiszpańsko-sycylijski był bardzo nieliczny i słabo
uzbrojony.
[15] Dwukrotnie zabito pod nim konia
[16] Tym razem to on popełnił niezbyt
zrozumiały błąd nie podejmując szybkiej akcji pościgowej za uciekającymi
Turkami
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz